یکی از آرزوهای هر جوان و انسان جویای علم و دانش، وارد شدن در کسوت دانشجویی و  قبولی در رشته تحصیلی مورد علاقه و وارد شدن در یکی از دانشگاه های برتر کشور می باشد. رسیدن به این آرزوی زیبا سرآغاز تحول و فصلی نو و جدید در زندگی هر انسانی به شمار می آید. از این رو افراد بسیاری در سنین نوجوانی و جوانی تمام همت و تلاش خود را متمرکز بر دست یابی به این مهم می کنند تا اینکه به خواست خود نائل آیند. با تمام سختی و تلاش هایی که افراد برای وارد شدن در کسوت دانشجویی متحمل می شوند، بعد از پشت سر گذاشتن مانع سخت و طاقت فرسای کنکور، در فراز و نشیب فصل دانشجویی درگیر چالش های عجیب و غریبی می شوند. شاید عمده دلیل گرفتاری این دسته از افراد جامعه در چالش های دانشجویی بی توجهی به الزامات و بایسته های این مقطع تحصیلی باشد، به همین منظور به مناسبت 16 آذر روز دانشجو تلاش داریم در این نوشتار به برخی از الزامات فصل دانشجویی و همچنین چالش های موجود در آن اشاره کنیم.
 

راهکارهای طلایی برای عبور از چالش های دانشجویی

1-مجهز شدن به عنصر و شاخص بصیرت
یکی از مهمترین و ضروری ترین شاخص هایی که جامعه دانشجویی باید خود را به آن مجهز نمایند، عنصر و شاخص بصیرت و آگاهی است. عنصر بصیرت همچون نور افکنی قدرتمند، جاده های ظلمانی و تاریک را برای افراد روشن و پر نور می سازد و  افراد را از موانع و چالش های پیش رو با خبر می نماید، بصیرت و آگاهی، قطب نمای راهبردی در زندگی انسانی به شمار می آید که جاده های اصلی را از جاده های انحرافی تشخیص می دهد و مسیر درست را به افراد نشان داده و مانع تحیر و سرگردانی افراد در زندگی دانشجویی می شود. یک دانشجوی مسلمان برای دست یابی به بصیرت و خودآگاهی می بایست مقدمات و مؤلفه هایی را در زندگی خود تقویت نمایند، تا اینکه با سلامت و امنیت خاطر از موانع خطرناک و چالش های ناگوار عبور نماید.
 
2-زهد و دنیاشناسی
یکی از چالش های بسیار خطرناکی که زندگی دانشجویی را به شدت تهدید می نماید، دنیاگرایی های افراطی است که نمونه ای از آن  در غرب گرایی جلوه گر می شود. گاهی اوقات فرو رفتن در امیال مادی و خواسته های دنیوی آن چنان زندگی دانشجویی را تحت تأثیر خود قرار می دهد که آرمان های مقدس و الهی به فراموشی سپرده می شوند. گویی تمام سعادت و خوشبختی یک دانشجو در برآورده شدن آرزوهای دنیوی و در آباد کردن دنیا خلاصه می شود. هر چند که آموزه های اسلامی هیچ گاه به دنبال فراموش کردن دنیا و دنیا گریزی نبوده است.[1] توجه به ناپایداری دنیا، و عدم ثبات زیبایی های آن می تواند نگاه انسان را از توجه و تمرکز بر دنیا معطوف به حیات پایدار و ماندگار نماید. و زمینه تقویت چشمان حق بین را در وجود انسان فراهم نماید. «ازهَد فِی الدُّنیا؛ یُبَصِّرکَ اللَّهُ عَوراتِها؛[2] در دنیا پارسا باش تا خداوند، تو را به معایب آن، بینا گرداند».
برای عبور از بحران و چالش یأس و ناامیدی علاوه بر تقویت باورهای توحیدی و اعتماد و اطمینان به امدادهای غیبی و مدد گرفتن از خدای متعال باید تلاش و کوشش مجاهدانه را زمینه فرهنگ و سبک زندگی دانشجویی کرد.
 
3-پذیرش راهنمایی مشاور صالح و امین
یکی از موضوعات بسیارمهم و راهبردی در عبور از چالش های دانشجویی، پذیرش راهنمایی های مشاوران صالح و امین است. در رأس تمام مشاوران متدین و صالح ولایت مداری و توجه به منویات رهبری است که همواره نکته های راهبردی و طلایی را به جامعه دانشجویی ارائه داده اند. نکات بسیار مهمی که در جنبه های مختلف علمی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی کمک شایانی به تحلیل های بنیادین جامعه دانشجویی نموده است. در منابع روایی نیز نصحیت پذیری به عنوان یکی از شاه کلید های طلایی معرفی شده است که آثار و برکات فراوانی برای آن ذکر شده از جمله آنها تقویت قوه بصیرت و تشخیص حق از باطل است.«قَد نُصِحتُم فَانتَصِحوا، وبُصِّرتُم فَأَبصِروا، وارشِدتُم فَاستَرشِدوا؛[3] شما نصیحت شده‏اید، پس نصیحت‏پذیر باشید. به شما بینایى داده شده است، پس ببینید و [به راه راست،] ارشاد شده‏اید، پس راه راست در پیش گیرید».
 
 
4-تقویت ارکان عبادی و معنوی در زندگی دانشجویی
از همان ابتدای انقلاب اسلامی، جامعه جوان و  دانشجویی ایران  تحت شدیدترین و خطرناک ترین بمباران های فکری، فرهنگی بوده است. ناتوی فرهنگی و جنگ نرم شیطانی که ابرقدرت های رسانه ای دنیا علیه ایران اسلامی به راه انداخته اند، گوشه ای از تلاش های مذبوحانه ی دول استکباری است که تلاش داشته اند جامعه دانشجویی را از مبانی دینی و اعتقاد باز دارند و آنها را  از زیبایی های معنوی محروم سازند.

در فرهنگ قرآن ارتباط با خدای متعال بخصوص در زمان بمباران های فکری و فرهنگی شیاطین موجب در امان ماندن از آثار مخرب حمله های شیاطنی شده و مهارت عبور و مقابله با حربه های شیطانی در سرزمین وجودی انسان تقویت می شود؛ کما اینکه خدای متعال در قرآن کریم می فرماید: «إِنَّ الَّذینَ اتَّقَوْا إِذا مَسَّهُمْ طائِفٌ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذا هُمْ مُبْصِرُونَ؛[4]پرهیزگاران هنگامى که گرفتار وسوسه‏هاى شیطان شوند، به یاد (خدا و پاداش و کیفر او) مى‏افتند؛ و (در پرتو یاد او، راه حق را مى‏بینند و) ناگهان بینا مى‏گردند».
 
لزوم تقویت معنویت و اخلاق در گام دوم انقلاب
مقام معظم رهبری(مد ظله) با اعتقاد به لزوم و اهمیت معنویت گرایی اصولی در زندگی دانشجویی در سخنرانی های متعددی جامعه دانشجویی را به تقویت هر چه بیشتر ارتباط معنوی با خدای متعال دعوت کرده اند: «در کنار علم، فرهنگ و تزکیه و اخلاق و معنویت هم لازم است، در این هیچ شبهه نکنید. حرکتهایى (را) که (برخى) انجام مى‏ دهند براى این‏ که محیط دانشگاه و دانشجو را محیط بى‏ دینى و بى ‏معنویتى کنند، به نظر من گرچه یک مقدارش از روى غفلت است، اما یک مقدارش هم حساب‏ شده است. در این قضیه خیلى‏ ها مقصرند».[5] مقام معظم رهبری(مد ظله) در بیانیه گام دوم انقلاب مسأله معنویت گرایی و تقویت اخلاقی را پر اهمیت قلمداد کرده و کارکرد آن را این چنین تبیین فرموده اند: معنویّت و اخلاق، جهت‌ دهنده‌ ی همه‌ ی حرکت ها و فعّالیّت های فردی و اجتماعی و نیاز اصلی جامعه است؛ بودن آنها، محیط زندگی را حتّی با کمبودهای مادّی، بهشت می سازد و نبودن آن حتّی با برخورداری مادّی، جهنّم می‌ آفریند.[6]
 
5-لزوم تلاش و کوشش مجاهدانه و پرهیز از ناامیدی و یأس
از جمله چالش های مرگباری که جامعه دانشجویی را به شدت تهدید می نماید، ویروس منحوس و مرگبار یأس و ناامیدی است. البته باید به این موضوع نیز توجه داشت علاوه بر اینکه اساتید سکولار و بی تعهد به نظام انقلاب اسلامی که بیشتر آیه یأس و ناامیدی را برای دانشجویان خود می خوانند، کمپانی های لجن پراکنی جهان سرمایه داری نیز برای عقب نگه داشتن جامعه اسلامی از شاخص های قدرت و امنیت تلاش می کنند با انواع رسانه های شنیداری و دیداری جوانان نخبه و باانگیزه ایران اسلامی را مأیوس نمایند و جامعه ایرانی را به عنوان مانع پیشرفت و شکوفایی معرفی نمایند، چه بسیار نخبه های ممتاز و ارزشمندی که می توانستند در سرزمین مادریشان خوش بدرخشند، ولی به واسطه گرفتاری در این بیماری خطرناک جذب کمپانی ها و شرکت های خارجی شدند و ایران اسلامی را از برکات وجودی خود محروم کردند.
 

 
ناامیدی و یأس از امنیت شغلی و پیشرفت علمی، ناامیدی و یأس از فقر اقتصادی همه و همه گوشه هایی از حربه های شیطانی هستند که زندگی دانشجویی را با چالش جدی مواجه می سازند. «الشَّیطانُ یَعِدُکُمُ الفَقرَ وَیَأمُرُکُم بِالفَحشاءِ ۖ وَاللَّهُ یَعِدُکُم مَغفِرَةً مِنهُ وَفَضلًا ۗ وَاللَّهُ واسِعٌ عَلیمٌ؛[7]شیطان، شما را (به هنگام انفاق،) وعده فقر و تهیدستی می‌دهد؛ و به فحشا (و زشتیها) امر می‌کند؛ ولی خداوند وعده «آمرزش» و «فزونی» به شما می‌دهد؛ و خداوند، قدرتش وسیع، و (به هر چیز) داناست. (به همین دلیل، به وعده‌های خود، وفا می‌کند)».

برای عبور از بحران و چالش یأس و ناامیدی علاوه بر تقویت باورهای توحیدی و اعتماد و اطمینان به امدادهای غیبی و مدد گرفتن از خدای متعال باید تلاش و کوشش مجاهدانه را زمینه فرهنگ و سبک زندگی دانشجویی کرد. تلاش و مجاهدت علمی به طور قطع زمینه تغییر و تحول جدی در آینده دانشجویی خواهد شد و آینده روشنی را برای آن ترسیم خواهد کرد. در صورتی که خود به این موضوع باور داشته باشند و در مسیر رسیدن به آرمان ها از هیچ کوششی دریغ نورزید: «وَأَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَىٰ؛[8] و اینکه براى انسان جز حاصل تلاش او نیست.»
 
6-عدالت خواهی رسالت قرآنی دانشجوی انقلابی
یکی از چالش های بسیار خطرناک سبک زندگی دانشجویی عدم گام برداشت در جهت گسترش فرهنگ عدالت خواهی در جامعه است. دانشجویی انقلابی بر اساس رهنمودهای قرآنی رسالت های مهمی ازجنس فراگیر کردن عدالت در جامعه بر عهده دارد،[9] از طرفی هر گونه بی تفاوتی، عدم مسئولیت شناسی و مسئولیت پذیری در این خصوص در تضاد جدی با فرهنگ عدالت خواهی است.  یک دانشجوی مسلمان باید درد جامعه را درد خود دانسته و در جهت برطرف کردن آن به خوبی گام مثبت بردار.  مسأله عدالت خواهی موضوعی است که در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی به طور مشخصی مورد مطالبه جدی مقام معظم رهبری قرار داشته و در  مناسبات دیگری نیز همواره  مورد توجه و تأکید رهبری قرار داشته است باری به هر جهت مقام معظم رهبری  عدالت خواهی را یکی از شئون و مسئولیت های دانشجویی دانسته و این چنین بیان می دارد: «جوان و دانشجو و مومن شانش همین است که عدالت را بخواهد»[10]
 
پی نوشت ها:
[1]. ر.ک: سوره مبارکه بقره، آیه201.
[2]. نهج البلاغة: الحکمة 391، تنبیه الخواطر: ج 2 ص 297.
[3]. تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص225، ح4577.
[4].سوره مبارکه اعراف، آیه 201.
[5]. مربوط به :بیانات در دیدار جمعی از دانشجویان - 1383/08/10.
[6]. بیانیه «گام دوم انقلاب» خطاب به ملت ایران، ۱۳۹۷/۱۱/۲۲.
[7]. سوره مبارکه البقرة آیه ۲۶۸.
[8]. سوره مبارکه نجم، آیه 39.
[9]. سوره مبارکه نحل، آیه90. «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْاحْسَن" خدا به عدل و احسان فرمان می‌دهد.»
[10]. بیانات‌ در دیدار اساتید و دانشجویان دانشگاه‌های شیراز۱۳۸۷/۰۲/۱۴.